Μελέτες έχουν δείξει ότι η ρύπανση, είτε αυτή προέρχεται από εργοστάσια, είτε από δρόμους που έχουν κατακλυστεί από την κυκλοφορία, επηρεάζει δυσανάλογα τις κοινότητες όπου ζουν οικονομικά μειονεκτούντα άτομα, όπως για παράδειγμα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής οι Ισπανόφωνοι, οι Μαύροι και οι Ασιάτες. Καθώς η τεχνολογία έχει βελτιωθεί σε τεράστιο βαθμό σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, οι επιστήμονες άρχισαν να τεκμηριώνουν λεπτομερώς αυτές τις ανισότητες, αλλά δεν υπήρχαν πληροφορίες για τις καθημερινές παραλλαγές.
Σήμερα, οι επιστήμονες δημοσίευσαν μία επιστημονική εργασία που υπολογίζει πως οι ανισότητες ποικίλλουν από μέρα σε μέρα σε 11 μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ. Επιπλέον, δείχνουν ότι σε ορισμένα μέρη, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να επιδεινώσει αυτές τις διαφορές.
Οι ερευνητές θα παρουσιάσουν τα αποτελέσματα τους στη φθινοπωρινή συνάντηση της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας (ACS).
Τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να διαφέρουν σημαντικά σε σχετικά μικρές αποστάσεις, π.χ. μερικές εκατοντάδες μέτρα από έναν αυτοκινητόδρομο. Ερευνητές, συμπεριλαμβανομένης της Ph.D. Sally Pusede, χρησιμοποίησαν δορυφορικές και άλλες παρατηρήσεις για να προσδιορίσουν πως η ποιότητα του αέρα ποικίλλει σε μικρή γεωγραφική κλίμακα, και μάλιστα σε επίπεδο γειτονιών που απέχουν μεταξύ τους μερικές δεκάδες μέτρα.
Αλλά αυτή η προσέγγιση παραβλέπει μια άλλη κρίσιμη μεταβλητή. «Όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε την ατμοσφαιρική ρύπανση, δεν θεωρούμε ότι παραμένει σταθερή με την πάροδο του χρόνου», λέει ο Pusede, ο κύριος ερευνητής αυτής της μελέτης. «Η νέα μας επιστημονική εργασία προχωράει ένα βήμα μπροστά εξετάζοντας πως αυτά τα επίπεδα ποικίλλουν από μέρα σε μέρα».
Οι πληροφορίες σχετικά με αυτές τις διακυμάνσεις μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των πηγών ρύπανσης. Για παράδειγμα, σε έρευνα που διεξήχθη πέρυσι, ο Pusede και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια διαπίστωσαν ότι οι διαφορές στην ποιότητα του αέρα στις μεγάλες πόλεις των ΗΠΑ μειώνονταν τα Σαββατοκύριακα. Η ανάλυση τους συνέδεσε αυτή την πτώση με τη μείωση των παραδόσεων από φορτηγά που έχουν κινητήρα εσωτερικής καύσης και καίνε πετρέλαιο. Τα Σαββατοκύριακα, τα περισσότερα από τα μισά φορτηγά είναι σταθμευμένα.
Η έρευνα του Pusede επικεντρώνεται στο αέριο NO2 (Διοξείδιο του αζώτου), το οποίο είναι συστατικό του σύνθετου παρασκευάσματος των δυνητικά επιβλαβών ενώσεων που παράγονται από την καύση. Για να αποκτήσουν μια αίσθηση των επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης, οι επιστήμονες συχνά αναζητούν πρωτίστως το NO2 . Αλλά δεν πρόκειται απλώς και μόνο για ένα αντιπροσωπευτικό στοιχείο στην όλη κατάσταση – τουναντίον οι ερευνητές πιστεύουν πως οι υψηλές συγκεντρώσεις αυτού του αερίου μπορεί να ερεθίσουν τους αεραγωγούς στο λαιμό και να επιδεινώσουν τις πνευμονικές παθήσεις. Η εισπνοή αυξημένων επιπέδων NO2 μακροπρόθεσμα μπορεί επίσης να συμβάλει στην ανάπτυξη άσθματος.
Η ομάδα χρησιμοποίησε δεδομένα για το NO2 που συλλέγονται σχεδόν καθημερινά από ένα διαστημικό όργανο γνωστό ως TROPOMI, τα οποία επιβεβαίωσαν με μετρήσεις υψηλότερης ανάλυσης που έγιναν από έναν παρόμοιο αισθητήρα σε ένα αεροπλάνο που πετούσε ψηλά στον ουρανό ως μέρος του έργου LISTOS της NASA. Ανέλυσαν αυτά τα δεδομένα σε μικρές γεωγραφικές περιοχές, που ονομάζονται απογραφές, που ορίζονται έτσι από το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ. Σε ένα έργο απόδειξης τούτης της ιδέας, χρησιμοποίησαν αυτήν την προσέγγιση για να αναλύσουν τις αρχικές ανισότητες στο Χιούστον και αργότερα εφάρμοσαν αυτές τις μεθόδους συλλογής δεδομένων για να μελετήσουν τις καθημερινές ανισότητες στη Νέα Υόρκη και στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ.
Τώρα, πλέον έχουν αναλύσει τα δεδομένα που παίρνονται από τους δορυφόρους για 11 επιπλέον πόλεις, εκτός από τη Νέα Υόρκη και το Νιούαρκ, για καθημερινές παραλλαγές. Οι πόλεις είναι: Ατλάντα, Βαλτιμόρη, Σικάγο, Ντένβερ, Χιούστον, Κάνσας Σίτι, Λος Άντζελες, Φοίνιξ, Σιάτλ, Σεντ Λούις και Ουάσιγκτον DC. Μια προκαταρκτική ανάλυση βρήκε την υψηλότερη μέση ανισότητα στο Λος Άντζελες για τις κοινότητες μαύρων, ισπανόφωνων και Ασιατών σε οδούς και γειτονιές που χαρακτηρίζονται χαμηλότερης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης (SES).
Και πιο αναλυτικά εντόπισαν ότι υπήρχε κατά μέσο όρο 38% υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης στις γειτονιές των ισπανόφωνων σε αντίθεση με τις γειτονιές των λευκών που θεωρούνται εύρωστοι οικονομικά, και όλες αυτές οι διαφορές υφίστανται στην ίδια πόλη – αν και οι ανισότητες ορισμένες ημέρες ήταν πολύ μεγαλύτερες. Η Ουάσιγκτον DC, είχε τη χαμηλότερη ανισότητα, με κατά μέσο όρο 10% υψηλότερα επίπεδα στις κοινότητες μαύρων, ισπανόφωνων και ασιατών που διαβιούν σε περιοχές χαμηλού εισοδήματος.
Σε αυτές τις πόλεις, όπως στη Νέα Υόρκη και το Νιούαρκ, οι ερευνητές ανέλυσαν επίσης τα δεδομένα για να δουν εάν μπορούσαν να εντοπίσουν οποιουσδήποτε δεσμούς με τον άνεμο και τη ζέστη – και αυτό γιατί αναμένεται πως αυτοί οι δύο οι παράγοντες θα παίξουν καθοριστικό ρόλο, καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται ολοένα και περισσότερο.
Αν και η ανάλυση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, η ομάδα έχει βρει μέχρι στιγμής μια άμεση σύνδεση μεταξύ του στάσιμου αέρα και της ανομοιόμορφης κατανομής της ρύπανσης, κάτι που δεν αποτελούσε έκπληξη για την επιστημονική ομάδα, επειδή οι άνεμοι διαλύουν τη ρύπανση. Επειδή η στασιμότητα του αέρα αναμένεται να αυξηθεί στις βορειοανατολικές και νοτιοδυτικές ΗΠΑ τα επόμενα χρόνια, αυτό το αποτέλεσμα υποδηλώνει άνιση ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η κατανομή θα μπορούσε να επιδεινωθεί και σε αυτές τις περιοχές, εάν δεν ληφθούν μέτρα για τη μείωση των βλαβερών εκπομπών αερίου. Η ομάδα βρήκε μια λιγότερο ισχυρή σύνδεση με τη θερμότητα, αν και υπήρχε συσχέτιση. Οι ζεστές μέρες αναμένεται να αυξηθούν σε όλη τη χώρα λόγω της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, οι ερευνητές λένε ότι εάν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν μειωθούν σύντομα, οι άνθρωποι σε αυτές τις κοινότητες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν περισσότερες δύσκολες ημέρες στις οποίες οι συνθήκες είναι επικίνδυνες για την υγεία τους από τον συνδυασμό του NO2 και τις επιπτώσεις της θερμότητας.
Ο Pusede ελπίζει κατά βάθος, πως αν αυτό το είδος ανάλυσης χρησιμοποιηθεί από τους επιστήμονες συναδέλφους του, τότε θα έχει ως θετική συνέπεια να υποστηριχθούν άμεσα οι φτωχές κοινότητες και γειτονιές που ήδη βρίσκονται αντιμέτωποι με την οικονομική δυσπραγία, η οποία τους έχει φέρει σε αδιέξοδο. «Επειδή μπορούμε να λαμβάνουμε καθημερινά δεδομένα για τα επίπεδα ρύπων, είναι δυνατό να αξιολογήσουμε την επιτυχία των παρεμβάσεων, όπως η αλλαγή δρομολόγησης των φορτηγών ντίζελ ή η προσθήκη ελέγχων βλαβερών εκπομπών αερίου σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, για την αποτελεσματική μείωση τους».
Βέβαια δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός πως όλες αυτές οι θετικές πρωτοβουλίες λαμβάνουν χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και είναι άγνωστο πότε θα υιοθετηθούν στην Ευρώπη, όπως και στην Ελλάδα που μένουμε εμείς οι Έλληνες, προφανώς γιατί η κατάσταση στις μεγαλουπόλεις στην Ελληνική επικράτεια (βλέπε Αθήνα και Θεσσαλονίκη), βρίσκεται περίπου στα ίδια χάλια.
